Leer improviseren. 2003-2004.
Les 22: akkoorden vervangen door tonen.
Soms is het handig een akkoord te vervangen door een enkele toon. We
hebben eerder gesproken over baslijntjes en een tweede stem, maar niet
met deze invalshoek. Er zijn diverse argumenten voor.
- De klank van het instrument komt beter tot zijn recht. Vergelijk een
zanger met een koor. Het hangt van de aard van de muziek en de
kwaliteit van de klank af of het een verbetering is, maar in ieder
geval geldt niet zonder meer dat muziek altijd mooier is naarmate er
meer stemmen in zitten.
- Het is vaak gemakkelijker om een toon te spelen dan een akkoord.
- Het vorige punt heeft een beter ritme tot gevolg. Dat moet je breed
zien. Dus ook al worden er niet meer ritmische capriolen uitgehaald,
louter door het gemak van spelen, wordt de muziek vloeiender. De
kleine tijdsaarzelingen die niet in noten te vangen zijn, maar maken
dat een vertolking houterig klinkt of swingend of subtiel, kunnen nu
minder robotachtig en pakkender gebracht worden.
- Een ander gevolg is dat de akkoorden halverwege een maat nu niet
geheel weggelaten hoeven te worden, want een enkele toon is vlotter
te spelen en gemakkelijker te onthouden dan een akkoord.
- Losse tonen als vervanger van akkoorden kunnen ingelast worden
bij een tweede stem en baslijntjes.
- De boventonen van een bastoon liggen in het hoorbare gebied en
vormen zo een majeurakkoord. Hierdoor is het zelfs niet gewenst
om lage bastonen dicht bij elkaar in een akkoord te verwerken. Dat
gaat brommerig klinken. Ga maar na: als je lage bastonen c, e, g
tegelijk aanslaat, hoor je van c de boventonen g en e, van e de
boventonen b en g#, van g de boventonen d en b. Je hoort dus de
tonen b+c+d+e+f+g+g# door elkaar. Ieder van die tonen veroorzaakt
weer boventonen. Dit effect is sterker naarmate de bassen lager
liggen.
Hier volgen enige voorbeelden.
In de vorige les bij Shine hebben we Cdim7 weggelaten omdat het
halverwege een maat staat. We kunnen het vervangen door de toon es.
Dan pakken we ook nog eens het akkoord Cm mee (Em in de
oorspronkelijke zetting), dat ervoor staat, en dat we ook weggelaten
hebben. Het verschil tussen C en Cm is namelijk die toon es.
Hoor de begeleiding met akkoorden en tonen.
Bij Stormy Weather [in C] zijn de eerste akkoorden C C#dim7 Dm G7
C. Hier kan het dimakkoord vervangen worden door de toon c# en Dm
door de toon d. Dat geeft bovendien een 'oplopertje' in de begeleiding.
Hoor de begeleiding met akkoorden en tonen.
Dit vervangen van akkoorden door losse tonen kan voor allerlei
muziekstijlen toegepast worden. Een Mozartachtig melodietje, begeleid
met de Albertibas, kan aanvaardbaar klinken als enkele akkoorden door
tonen worden vervangen.
Hoor de Albertibas vervangen door
de grondtonen van de akkoorden.
Voor improviseren is een slimme voorbereiding altijd lonend. Je komt
dan niet voor onaangename verrassingen te staan. Welke akkoorden
door losse tonen kunnen worden vervangen hoort daarbij. Je moet ze
van te voren even uitproberen. Bij het voorbeeld van Shine is de toon es
niet uit de lucht komen vallen. Nadat ik het dim-akkoord miste heb ik
alle tonen ervan uitgeprobeerd (es, ges en a), alvorens ik de es daaruit
heb gekozen. Hetzelfde geldt voor de tonen die ik bij Stormy Weather
heb geselecteerd. Het verschil met de baslijntjes uit de vorige les, is dat
hier de vervangende toon belangrijk is en zorgvuldig moet worden
gekozen. Bovendien is deze procedure niet altijd mogelijk.
HUISWERK:
Ga na of je dezelfde tonen uit de dimakkoorden zou hebben gekozen
als ik gedaan heb bij Shine en bij Stormy Weather.
<< Startpagina / Index van de cursus / Volgende pagina >